26 October 2012
Love or nothing: The real Greek parallel with Weimar
Of all the operas written during Germany's Weimar Republic (1919-33), probably the most haunting is the last.
Aγάπη ή τίποτα: O πραγματικός ελληνικός παράλληλισμός με την Βαϊμάρη.
Από όλες τις όπερες που γράφτηκαν κατά τη διάρκεια της Γερμανική Δημοκρατίας της Βαϊμάρης (1919-1933), ίσως η πιο στοιχειωμένη είναι η τελευταία.
Η όπερα Silver Lake,του Kurt Weill, γραμμένη μαζί με τον θεατρικό συγγραφέα Γκέοργκ Κάιζερ, αφηγείται την ιστορία δύο ηττημένων,ενός καλόκαρδου επαρχιακού αστυνομικού και ενός κλέφτη,τον οποίο έχει πυροβολήσει και τραυματίσει,όπως περπατούν μέσα από μια κοινωνία που καταστράφηκε από την ανεργία, τη διαφθορά και την ανηθικότητα.
Αφού πέρασα μια εβδομάδα και πάλι στην Ελλάδα,εν μέσω ταραχών, πείνας και ακροδεξιάς βίας,εν τέλει την κατάλαβα.
Η όπερα ήταν γραφτό να γίνει για τον Weill ένα μονοπάτι προς το mainstream. Ήταν η πρώτη απόπειρά του,μετά την συνεργασία με τον Μπρεχτ και είχε προγραμματιστεί να γίνει πρεμιέρα, ταυτόχρονα σε τρεις πόλεις της Γερμανίας, στις 18 Φεβρουαρίου 1933.
Όμως, στις 30 Ιανουαρίου ο Αδόλφος Χίτλερ διορίστηκε καγκελάριος της Γερμανίας.
Οι πρώτες παραστάσεις του "The Silver Lake" ήταν επεισοδιακές, από δράσεις ναζιστών ακτιβιστών στο ακροατήριο και στις 4 Μαρτίου 1933 απαγορεύτηκε. Το λιμπρέτο της κάηκε, μαζί με σκηνικά της, στην διαβόητη τελετή καύσης των βιβλίων,έξω από το κτίριο της όπερας στο Βερολίνο.
Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί δεν άρεσε στους Ναζί το "The Lake Silver". Ο Weill ήταν Εβραίος,οι ναζί κριτικοί θεάτρου βρήκαν την μουσική «άσχημη και άρρωστη». Επιπλέον, η πλοκή περιέχει μια αλληγορία της πολιτικής κατάστασης στις παραμονές της ανόδου των Ναζί στην εξουσία.
Αλλά πάντα υπήρχε κάτι άλλο για την όπερα The Lake Silver, που πηγαίνει πέρα από την πολιτική. Κάτι δύσκολο να εμβαθύνω.
Καθώς πέρασα χρόνο στην Ελλάδα,ενώ η ακροδεξιά Χρυσή Αυγή διέλυε θεατρικές παραστάσεις,ατιμώρητη και η βία στους δρόμους είναι κάτι σύνηθες,τελικά ξέρω τι είναι αυτό το κάτι
Η Ασημένια Λίμνη είναι τελικά για το πώς οι άνθρωποι αισθάνονται όταν μεταβούν από την αντίσταση στην απόγνωση. Και για το πόσο παράξενα απελευθερωτική μπορεί να γίνει η απελπισία.
Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή είναι ένας τόπος με μεγάλη απελπισία. Ο πρωθυπουργός της,Αντώνης Σαμαράς,έκανε σύγκριση της ατμόσφαιρας στην χώρα με εκείνης της Δημοκρατίας της Βαιμάρης
Η σύγκριση φαίνεται εύλογη: υπάρχουν ακροδεξιές συμμορίες που σπέρνουν βία στους δρόμους,μια έκθεση την περασμένη εβδομάδα εντόπισε ότι περισσότερες από τις μισές από τις επίσημα καταγεγραμμένες ρατσιστικές επιθέσεις, διαπράχθηκαν από ανθρώπους με παραστρατιωτικές στολές.
Επίσης,κάθε διαδήλωση τελειώνει με δακρυγόνα και επιθέσεις με γκλομπ.
Υπάρχει μαζική ανεργία. Υπάρχει κατάρρευση των μεγάλων κομμάτων. Τα μέσα ενημέρωσης και ο Τύπος,που αγωνίζονται να παραμείνουν ανεξάρτητα, πράγματικα διαλύονται.
Ωστόσο, η σύγκριση με το «τέλος της Βαϊμάρης" ισχύει μόνο αν δεν ξέρετε τίποτα για την ίδια την Δημοκρατία της Βαϊμάρης.
Ο δημοσιογράφος συνεχίζει με μια περίληψη των γεγονότων που έφεραν τους ναζί στην εξουσία,μεσα από μια σειρά άτυχων χειρισμών των πολιτικών κομμάτων και των σχηματισμών της εποχής,για να συνεχίσει λιγο παρακάτω,
Αυτοί ήταν οι άνδρες που προσπάθησαν και απέτυχαν να χρησιμοποιήσουν ένα μείγμα της λιτότητας, σκληρή αστυνόμευση και κάτι που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε τώρα ως "τεχνοκρατική" αρχή, για να σώσουν την γερμανική δημοκρατία. Απέτυχαν.
Και εδώ, ορίζεται ο παραλληλισμός με την Ελλάδα:
Μια χώρα που έχει δεσμευθεί για λιτότητα, του οποίου τα κεντρώα κόμματα είναι συγκεντρωμένα σε μια συμμαχία η οποία αντιπροσωπεύει τις δυνάμεις του συντηρητισμού και της κοινωνικής δημοκρατίας. Ο κυβερνητικός συνασπισμός θεωρεί τον εαυτό του ως το τελευταίο προπύργιο ενάντια σε μια κυβέρνηση της άκρας αριστεράς και προσπαθεί να πατάξει τον εξτρεμισμό με τη χρήση αστυνομικής δύναμης η οποία έχει επικριθεί για εξτρεμιστικές τάσεις.
Όμως, παρά τις ομοιότητες, η Ελλάδα δεν είναι στο χείλος της κατάρρευσης με τον τρόπο της Βαϊμάρης.
Το πρόβλημα είναι το εξής: Η οικονομική κατάρρευση στην Ελλάδα,πλησιάζει τα επίπεδα του 1933.
Η ανεργία ήταν 30% στη Γερμανία όταν ο Χίτλερ πήρε την εξουσία,είναι 25,1% και ανεβαίνει στην Ελλάδα.Το ΑΕΠ κατέρρευσε κατά περίπου 7% και το1931 και το1932 στη Γερμανία. Η τρέχουσα τιμή της κατάρρευσης στην Ελλάδα είναι περίπου η ίδια: 7% ανά έτος. Οι τράπεζες της Γερμανίας είχαν διαλυθεί το 1931. Οι ελληνικές τράπεζες είναι ουσιαστικά εν μέρει εθνικοποιημένες ήδη.
Μπορείτε να δείτε την φυσική επίπτωσή της στην οδό Σταδίου στην Αθήνα. Έχω κάνει ρεπορτάζ από εκεί πολλές φορές τα τελευταία δυόμισι χρόνια, αλλά αυτή την τελευταία φορά μου φαινόταν έρημη.
Υπήρχε μια στοά όπου, μόλις ένα χρόνο πριν, θυμάμαι έγραφα στο blog μου,για το πώς οι μικρές εξειδικευμένες επιχειρήσεις ,στην Ελλάδα ήταν καταδικασμένες: το κατάστημα για στυλό, το κατάστημα με τις συλλογές γραμματοσήμων,το κατάστημα γραφικής ύλης.Όλοι αυτοί έχουν φύγει τώρα.
Έτσι, είναι και ένα μεγάλο μέρος του δρόμου. Ο Art Nouveau κινηματογράφος έχει καεί από πέρυσι, η Marfin Bank, δίπλα, πυρπολήθηκε και τρείς εργαζόμενοι πέθαναν,κατά τη διάρκεια ταραχών το 2010.
Στους τοίχους κάποιος έχει γράψει με σπρέι "Αγάπη η΄Τίποτα". Αυτή την στιγμή υπάρχει ένα πολύ από τίποτα: τα καταστήματα είναι κλειστά, απογυμνωμένα,γεμάτα γκράφιτι, οι προσόψεις έχουν πελεκηθεί και χρησιμοποιηθεί ως πυρομαχικά σε ταραχές,καμμένα,διαλυμένα.
Και πουθενά δεν είναι η ανθρώπινη επίδραση αυτής της περίεργης κατάστασης, σαφέστερη από ό, τι όταν μιλάτε με τους νέους.
Γνώρισα τον Γιάννη και τη Μαρία σε ένα γυμνό διαμέρισμα στα Εξάρχεια, την μποέμ συνοικία της Αθήνας. Παρά τις μελανιές και τους επιδέσμους τους μου πήρε πολύ,για να τους πείσω να μιλήσουν στην κάμερα,ανώνυμα και φορώντας κουκούλες,ώστε να καταγράψω τις καταγγελίες τους για αστυνομική βαρβαρότητα,ενώ βρίσκονταν υπό αστυνομική κράτηση.
Αυτό που μου έκανε εντύπωση, πέρα από τις κατηγορίες τους (οι οποίες απορρίπτονται από την αστυνομία, αλλά εν μέρει επιβεβαιώνονται και από την έκθεση του ιατροδικαστή), ήταν η αποσύνδεση τους από την κανονική ζωή.
Περίμεναν την αστυνομία να είναι βίαιη και να είναι φασίστες. Ήταν εξοργισμένοι ότι θα έπρεπε να ακουν (όπως ισχυρίζονται) την προπαγάνδα της Χρυσής Αυγής στα κρατητήρια της αστυνομίας. Αλλά ήταν απρόθυμοι να υποβάλουν καταγγελία στο πλαίσιο του συστήματος.
Δεκάδες χιλιάδες νέοι,ζούν με έναν ημι-υπόγειο τρόπο: Μένοντας σε καταλήψεις αντι να νοικιάζουν,παίρνοντας φαγητό και σάντουιτς από τους φίλους,γυρνώντας πίσω στα χωριά των παππούδων τους, κοιμούντε από καναπέ σε καναπέ... Ο Γιάννης είναι ένας τεχνικός που εργάζεται σποραδικά,η Μαρία ένα μια άκρως εξειδικευμένη επαγγελματίας ο οποίος δουλεύει σερβιτόρα.
Η Βρετανή συγγραφέας Laurie Penny είχε συλλάβει την κατάσταση,μέσα από τα απομνημονεύματα ενός πρόσφατου ταξιδιού της στην Αθήνα: "Ήρθαμε εδώ περιμένοντας ταραχές Αντ 'αυτού βρεθήκαμε εξετάζοντας τι συμβαίνει όταν οι ταραχές αργοπεθαίνουν και έρχεται η τρομακτική αδράνεια" (Penny L και Μ Crabapple, Discordia, εκδόσεις Random House 2012)
Ο Paul Mason σημειώνει έπειτα,ότι υπαρχει μια αδράνεια και μια εσωστρέφεια στην κοινωνία ,ενώ πριν από έναν χρόνο υπήρχαν κινήματα,όπως αυτό, κατά των διοδίων,ενώ πλέον υπάρχει μόνο κατάθλιψη.
Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «Αυτό που φέρνει κατάθλιψη σε ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας,από το φιλελεύθερο κέντρο μέχρι την φιλελεύθερη αριστερά,είναι η ραγδαία άνοδος της Χρυσής Αυγής.
Στις δύο εκλογές του Μαΐου / Ιουνίου 2012, σημείωσε μεταξύ 6-7%. Τίποτα δηλαδη που να θυμίζει τα αντίστοιχα ξεσπασματα του ’30.
Αλλά έχει αρχίσει να δημιουργεί «αυτοσχέδιες» αρχές επιβολής του νόμου κατά των μεταναστών και χωρίς παρέμβαση από την αστυνομία. Σε υπαίθριες αγορές στο Μεσολόγγι και την Ραφήνα ένστολοι ακτιβιστές της έλεγχαν τις άδειες των μεταναστών μικροπωλητών, καταστρέφοντας επιδεικτικά εκείνους που δεν έχουν.
Με εκλογικά στοιχεία να δείχνουν,ότι 45% του προσωπικού της αστυνομίας ψήφισε την Χρυσή Αυγή, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία ότι η στήριξη στην ακροδεξιά έχει αρχίσει να παραποιεί τις επιχειρησιακές προτεραιότητες της αστυνομίας, σε τοπικό επίπεδο.
Όταν ρώτησα τον δεύτερο στην ιεραρχία της Χρυσής Αυγής, Ηλία Παναγιώταρο,αυτός ισχυρίστηκε ότι η υποστήριξη στους κόλπους της αστυνομίας βρίσκεται στο "60% ή και περισσότερο". Και έδωσε μια ανατριχιαστική εξήγηση για το πώς οι εξωθεσμικές δράσεις της Χρυσής Αυγής, αφορούν το κράτος δικαίου. Αναφερόμενος στις επιθέσεις στους πάγκους στην αγορά, είπε:
«Με ένα περιστατικό, το οποίο έγινε στην κάμερα, το πρόβλημα λύθηκε, σε κάθε ανοικτή αγορά σε όλη την Ελλάδα οι παράνομοι μετανάστες εξαφανίστηκαν Υπήρξαν κάποια σπρωξίματα και λίγο ξύλο,τίποτα το ιδιαίτερο.Μόνο με ένα τηλεφώνημα λέγοντας,η Χρυσή Αυγή θα περάσει από εκεί,περνάει τώρα η αστυνομία, δηλαδή το brand name [της Χρυσής Αυγής] είναι πολύ αποτελεσματικό ...»
Η Ελλάδα, στην πραγματικότητα, έχει ένα τεράστιο και εμφανές πρόβλημα με την παράνομη μετανάστευση. Τα κέντρα των πόλεων είναι - ή ήταν μέχρι το καλοκαίρι - γεμάτα από νέους, άνδρες μετανάστες από το Αφγανιστάν, τη Σομαλία, το Σουδάν και,όλο και περισσότερο,από την Συρία.
Πολλοί Έλληνες τους φοβούνται, και τους αντιλαμβάνονται ως απειλή για την κοινωνική τάξη και τον παραδοσιακό τρόπο ζωής,σε μια χώρα που δεν είχε ποτέ αποικίες και ως εκ τούτου δεν αντιμετώπιζαν υψηλή εθνοτική πολυμορφία, μέχρι πρόσφατα.
Η νέα πολιτική - γνωστή και ως "Ξένιος Ζεύς" είναι να προσαγάγουν τους μετανάστες και να τους φέρνουν σε στρατόπεδα: Η αστυνομία με πολιτικά ή στολές, εμφανώς,σταματάει στον δρόμο, κάθε έγχρωμο, ελέγχει τα εγγράφα τους και αν τα έγγραφα δεν είναι εντάξει, τους προσάγει τελικά σε ένα στρατόπεδο κράτησης μεταναστών.
Ακόμη και ενώ οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων διαμαρτύρονται για αυτό και απαιτούν πρόσβαση στα στρατόπεδα, η Χρυσή Αυγή διαμαρτύροναν έξω από αυτά, με την αιτιολογία ότι οι συνθήκες είναι πολύ καλές εκεί και ότι οι απελάσεις δεν είναι αρκετά γρήγορες (περίπου έξι χιλιάδες έχουν τεθεί υπό κράτηση, με,ίσως,τρεις χιλιάδες να απελαθούν). Ακόμη και καθώς η αστυνομία προσήγαγε τους μετανάστες, η πολιτική της Χρυσής Αυγής ήταν να τους τρομοκρατουν στους δρόμους και να εξαπολύσουν μια νομική εκστρατεία εναντίον των εταιρειών που τους απασχολούν.
Τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης, εν τω μεταξύ, έχουν πάρει το σύνθημά να ενισχύσουν τη σύνδεση των μεταναστών με την εγκληματικότητα. Για όσους αναζητούν μια εναλλακτική άποψη υπάρχουν μόνο οι εφημερίδες της άκρας αριστεράς: η κύρια φιλελεύθερη εφημερίδα η Ελευθεροτυπία, ισοδύναμη με την Guardian ,χρεωκόπησε και έχει κλείσει.
Από οικονομική άποψη, ο ελληνική κυβερνητικός συνασπισμός ετοιμάζεται να επιβάλει τον πρόσφατο και τελευταίο γύρο λιτότητας: 13,5 δισ. ευρώ το χρόνο περικοπών και αυξήσεων φόρων, προκειμένου να απελευθερώσει 31 δις ευρώ,του πακέτου διάσωσης.
Τη στιγμή που θα το θέσουν αυτό στο κοινοβούλιο, μπορούμε να περιμένουμε μια μεγάλη και άγρια διαμαρτυρία. Μετά από αυτό ο κυβερνητικός συνασπισμός έχει μόνο να ελπίζει ότι η δική του εκλογική υποστήριξη δεν έχει την τύχη,που είχε αυτή των γερμανικών κεντρώων κομμάτων,μετά το 1932.
Δυστυχώς γι 'αυτούς, όμως,τα εκλογικά ποσοστά,πέφτουν. Ενώ η Νέα Δημοκρατία έχει διατηρηθεί δημοσκοπικά στο 27% (σε σύγκριση με 29% στις εκλογές), το ΠΑΣΟΚ είναι κάτω στο 5,5%,στήθος με στήθος με την Δημοκρατική Αριστερά. Το συνολικό δημοσκοπικό ποσοστό των κομμάτων υπέρ της λιτότητας, είναι τώρα 38%.
Η Χρυσή Αυγή βρέθηκε δημοσκοπικά στο 14% την περασμένη εβδομάδα, ενώ το αριστερό κόμμα ΣΥΡΙΖΑ,οδηγεί τις δημοσκοπήσεις με 30% (λαμβάνοντας πολλές ψήφους από τους κομμουνιστές, οι οποίοι είναι τώρα κάτω του 5%).
Ωστόσο, αυτές οι δημοσκόπησεις είναι απίθανο να δοκιμαστούν σε εκλογές σύντομα. Η ΕΕ εργάζεται υπερωρίες για να κρατήσει το σημερινό κυβερνητικό συνασπισμό μαζί και καθώς η υποστήριξη στο ΠΑΣΟΚ έχει πιάσει πάτο, δεν έχει κανένα κίνητρο να διακινδυνεύσει εκλογές τώρα.
Πάντα πάλευα να κατανοήσω το τέλος της συγκεκριμένης όπερας: γιατί, κατά τις τελευταίες ημέρες της Βαϊμάρης, ο Kurt Weill,δεν έγραψε κάποιον ύμνο ανυπακοής ενάντια στο ναζισμό,αλλά ένα έργο το οποίο, τελικά, εκφράζει παραίτηση;
Στους δρόμους της Αθήνας, υπάρχει ήδη η απάντηση. Μπορείτε να νιώσετε πώς είναι όταν το πολιτικό σύστημα,ακόμη και του κράτους δικαίου,παραλύσει και ατροφήσει.
Η «απελπιστική αδράνεια" αρχίζει να πιάνει ακόμα και τα μεσαία στρώματα, ως απόδειξη της οργανωμένης ρατσιστικής βίας η οποία υπεισέρχεται στη ζωή της.
Αντιμέτωποι με μια οικονομική κατάσταση που υπαγορεύεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και μια ατμόσφαιρα που μοιάζει με το Βερολίνο του Isherwood, η φυσική ανθρώπινη επιθυμία δεν είναι αγώνας, αλλά πτήση.
Πτήση μακριά από τον κίνδυνο - πτήση στο κουκούλι των ναρκωτικών, των σχέσεων, των εναλλακτικών τρόπων ζωής, του iPod
Ετσι περιέγραψε ,ο διευθυντής του θεάτρου, Douglas Sirk την σκηνή,μετά την πρώτη νύχτα επεισοδίων στο «Silver Lake»,στο θέατρο, στην Λειψία.
"Η Sturmabteilung (Τάγματα Εφόδου) είχε γεμίσει ένα αρκετά μεγάλο μέρος του θεάτρου και υπήρχε ένα τεράστιο πλήθος ανθρώπων του ναζιστικού Κόμματος έξω με πανό και ο Θεός ξέρει τι άλλο, φωνάζοντας και όλα τα υπόλοιπα. Όμως, στην πλειοψηφία του κοινού άρεσε το έργο ... Και γι 'αυτό πίστευα στην αρχή,οτι τα πράγματα θα είναι δύσκολα, αλλά ίσως δεν θα είναι αδύνατο να το ξεπεράσουμε... [όμως] κανένα έργο, κανένα τραγούδι,δεν θα μπορούσε να σταματήσει αυτήν την φρικιαστική τάση προς την απανθρωπιά. "(αναφέρεται στο βιβλίο «Kurt Weill On Stage»,του Foster Hirsch)
Και αυτό είναι το πώς ο διευθυντής του Κόρπους Κρίστι, Λαέρτης Βασιλείου, στου οποίου το έργο,έγιναν επεισόδια, για άλλη μια φορά από ακροδεξιούς διαδηλωτές στην Αθήνα, την Πέμπτη το βράδυ, περιγράφει σε ένα μήνυμα που μου έστειλε, μόλις τώρα:
"Προχωρήσαμε με την παράσταση, η οποία ξεκίνησε με δύο ώρες καθυστέρηση, λόγω της έντασης έξω από το θέατρο μεταξύ της αστυνομίας και των χριστιανών φονταμενταλιστών με τους Ναζί. Ήταν σαν κόλαση. Ο θόρυβος από έξω,ερχόταν στο εσωτερικό του θεάτρου κατά την παράσταση . Άνθρωποι ξυλοκοπήθηκαν από τους Ναζί και τους φανατικούς Χριστιανούς».
Οι διαφορές με την τελευταίες μέρες Βαϊμάρης, λοιπόν, είναι σαφείς.Κάτω από τις διεθνείς πιέσεις, το ελληνικό κράτος εξακολουθεί να είναι σε θέση να υποστηρίξει το κράτος δικαίου,τα κεντρώα κόμματα, όσο και αν εχουν ατροφήσει, εξακολουθούν να έχουν περισσότερο από το ένα τρίτο των ψηφοφόρων, δεν υπήρξε αποφασιστική εκλογική «έκρηξη» από την άκρα δεξιά.
Είναι κρίσιμο, ότι δεν υπάρχουν μεγάλες επιχειρήσεις ή γκρούπ μέσων ενημέρωσης και δεν υπάρχει σημαντική μερίδα της ελίτ, να στριφογυρίζουν πίσω από την άκρα δεξιά, όπως συνέβη στη Γερμανία.
Αλλά αυτή η πτήση προς την αδράνεια, την κατάθλιψη, την προσωπική ζωή μπορεί επίσης να είναι πιο έντονη από ό, τι στη Βαϊμάρη.Η Γερμανία ήταν πάνω από όλα μια κοινωνία της έντονης πολιτικής δέσμευσης,της πολιτικής ιεραρχίας, της δια βίου δέσμευσης με τα κοινωνικά κινήματα, τα συνδικάτα, τις ομάδες βετεράνων στρατιωτικών ».
Έτσι, ενώ η κρίση μπορεί να είναι σε μια κλίμακα πιο αδύναμη από αυτην στην καταρρέουσα δημοκρατία στην Ελλάδα, οι δυνάμεις που κρατούν από κοινού τη δημοκρατία μπορεί επίσης να είναι ασθενέστερες.
Όταν πήρα συνέντευξη από τον βουλευτή της Χρυσής Αυγής, Ηλία Παναγιώταρο, πριν από δύο εβδομάδες, ήταν σαφής ως προς το πρόγραμμα του κόμματος: αν ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίσει τις εκλογές, «εμείς θα κερδίσουμε τις επόμενες μετά από αυτές".
"Η επανάσταση θα πραγματοποιηθεί μετά από δύο εκλογές, δίνοντας την πρώτη θέση στην Χρυσή Αυγή. Τώρα είμαστε τρίτη και ίσως πάρουμε και την δεύτερη θέση - έτσι δεν είναι ένα όνειρο που σε ένα, δύο ή τρία χρόνια θα είμαστε το πρώτο πολιτικό κόμμα. "
Οι ηγέτες της διεθνούς κοινότητας, απασχολημένοι με τις διαπραγματεύσεις για το ύστατο πακέτο λιτότητας που υποτίθεται ότι πρέπει να προηγηθεί,πριν απο μια στρατηγική διάσωσης της χώρας, γνωρίζουν ποιό είναι το διακύβευμα.
Εάν αποτύχουν, μια ολόκληρη γενιά της ελληνικής νεολαίας, θα μείνει, όπως και οι πρωταγωνιστές του «The Silver Lake»,του Weil, με μια επιλογή ανάμεσα στην αγάπη ή στο τίποτα.
Kurt Weill's The Silver Lake, written with playwright Georg Kaiser, tells the story of two losers - a good-hearted provincial cop and the thief he has shot and wounded - as they make their way through a society ruined by unemployment, corruption and vice.
After spending a week again in Greece - amid riots, hunger and far right violence - I finally understood it.
The opera was meant to be Weill's path back into the mainstream. It was his first break from collaborating with Bertolt Brecht, and was scheduled to open simultaneously in three German cities on 18 February 1933.
But on 30 January Adolf Hitler was appointed Germany's chancellor.
The first performances of The Silver Lake were disrupted by Nazi activists in the audience and on 4 March 1933 it was banned. The score was torched, together with its set designs, in the infamous book-burning ceremony outside the opera house in Berlin.
It is easy to see why the Nazis didn't like The Silver Lake. Weill was Jewish; the Nazi theatre critics found the music "ugly and sick". Moreover the plot contains an allegory of the political situation on the eve of the Nazis' rise to power.
But there has always been something else about The Silver Lake that goes beyond politics. Something hard to fathom.
Spending time in Greece, as the far right Golden Dawn party
breaks up theatre performances with impunity, and street violence is common, I finally know what that something is.
The Silver Lake is ultimately about how people feel when they switch from resistance to hopelessness. And about how strangely liberating hopelessness can be.
Greece right now is a place with a lot of hopelessness. Its own
prime minister, Antonis Samaras, has compared its atmosphere to that of the Weimar Republic.
"Greek democracy stands before what is perhaps its greatest challenge," Mr Samaras told the German newspaper Handelsblatt. He said social cohesion is "endangered by rising unemployment, just as it was toward the end of the Weimar Republic in Germany".
The comparison seems plausible: there are far right gangs meting out violence on the streets - a report last week identified more than half off all officially recorded racial attacks as perpetrated by people in paramilitary uniforms. Every demonstration ends with tear gas and baton charges.
There is mass unemployment. There is the collapse of mainstream parties. The press and broadcast media are struggling to remain independent, indeed solvent.
Yet the comparison with the "end of Weimar" only holds if you know nothing about the Weimar Republic itself.
Sadly this condition is common. School students are rightly taught lots about Nazi Germany - but not very much about the detail of how it came into being.
Here's a short summary. In the elections of 1928 the Nazis, who had - like Golden Dawn in Greece - been reduced to a splinter group in the years of economic recovery, got just 2.7%.
But in March 1930, as the Wall Street Crash cratered the German economy, a cross-party coalition government of the centre left and right collapsed. It was replaced by the first of three "appointed" governments - designed to avoid either the communists or the now-growing Nazis gaining power.
It was led by
Heinrich Bruning. Faced with a recession, Bruning followed a policy of austerity, while keeping Germany's currency pegged to the Gold Standard (much as Greece as follows a policy of austerity dictated by euro membership). This made the recession worse.
As unemployment rocketed, so did the Nazi vote: in a shock breakthrough they came second in the elections of September 1930, with 18%. But Bruning was determined to crack down on both the right and left: he banned the Nazi paramilitary organisation, the
sturmabteilung, along with the rival communist uniformed militia.
As recession worsened, the Nazis grew massively: they won the election in 1932, gaining 14 million votes (37%). The socialists and communists combined polled higher. And the parties of the centre collapsed. Yet the presidential system of appointing governments now allowed these very centrist parties to go on ruling Germany - now under a new Chancellor, the aristocrat
Franz Von Papen.
Von Papen unbanned the Nazi stormtroopers in June 1932 and, as historian Ian Kershaw puts it in his definitive biography of Hitler: "The latent civil war… was threatening to become an actual civil war."
By the end of 1932, with the communists now also growing rapidly, the political establishment made one last final attempt to keep Hitler out of power. Right wing general
Kurt Von Schleicher was appointed chancellor, and tried to form a government with everybody from the left wing of the Nazis to the socialist trade unions. But this too fell, opening the door to Hitler.
Kershaw wrote: "Only crass errors by the country's rulers could open up a path [for Hitler]. And only a blatant disregard by Germany's power elites for safeguarding democracy - in fact, the hope that economic crisis could be used as a vehicle to bring about democracy's demise and replace it by a form of authoritarianism - could induce such errors. Precisely this is what happened." (Hitler: Hubris)
These names - Bruning, von Papen, Schleicher - troublesome though they are to remember, should be as famous as the words Stalingrad, Arnhem and Dunkirk.
These were the men who tried and failed to use a mixture of austerity, tough policing and what we might now call "technocratic" rule to save German democracy. They failed.
And herein lays the parallel with Greece: a country committed to austerity, whose centrist parties are clustered into a coalition which represents the forces of conservatism and social democracy. The coalition sees itself as the last bulwark against a government of the far left and is trying to crack down on extremism using a police force which has itself been criticised for extremist leanings.
But despite these parallels, Greece is not on the brink of a Weimar-style collapse.
Nor is it "in civil war"
as claimed by a leader of the far right Golden Dawn movement on Newsnight last week. If anything, Greece has levels of instability and political radicalisation close to the levels seen in Germany in early 1930, not late 1933.
The problem is: Greece is approaching 1933 levels of economic collapse.
Unemployment was 30% in Germany when Hitler took power; it is 25.1% and rising in Greece. GDP collapsed by about 7% in both 1931 and 1932 in Germany. Its current rate of collapse in Greece is roughly the same: 7% per year. Germany's banks had gone bust in 1931. Greek banks are effectively part nationalised already.
You can see the physical impact of this on
Stadiou Street in Athens. I have reported from there numerous times in the past two and a half years, but this last time it looked desolate.
There was an arcade where, just over a year ago, I remember blogging about how small specialist businesses in Greece were doomed: the pen shop, the stamp collecting shop, the stationary store. They're all gone now.
So is much of the street itself. The Art Nouveau cinema burned out last year; the Marfin Bank, next door, torched with the deaths of three workers during a riot in 2010.
On the walls somebody has spray-canned "Love or Nothing". Right now there is a heck of a lot of nothing: shops closed, stripped, barred, graffitied, the fascias chipped off as ammunition in riots, burned out, gone.
And nowhere is the human impact of this weird situation, clearer than when you talk to young people.
I met Yiannis and Maria in a bare flat in Exarchia, the bohemian district of Athens. Despite their bruises and bandages they took some persuading to go on camera - anonymously and in their hoodies -
to put on record their allegations of brutality in police custody.
What struck me, beyond their allegations (which are denied by the police,
but partially corroborated by a coroner's report), was their detachment from regular life.
They expected the police to be brutal, and to be fascists. They were outraged that they'd had to listen (they allege) to Golden Dawn propaganda in the police cells. But they were reluctant to bring a complaint within the system.
For tens of thousands of young people life is already lived in a semi-underground way: squatting instead of renting; cadging food and roll-ups from their friends. Drifting back to their grandparents villages, sofa surfing. Yiannis is a sporadically employed technician in a cultural industry; Maria a highly qualified professional who waits table.
The British author Laurie Penny has captured the situation in a recent memoir of a trip to Athens: "We came here expecting riots. Instead we found ourselves looking at what happens when riots die away and horrified inertia sets in." (Penny L and Crabapple M, Discordia, Random House 2012)
Horrified inertia is now seeping from the world of the semi-outlawed young activists into the lives of ordinary people.
What people do - whether it is the black-hoodied anarchists in Athens or the young farmers in Thessaly on their third of fourth bottle of beer by lunchtime - is retreat into the personal.
It's no longer "the personal is political" - but the personal instead of the political. True, demonstrators still turn out in large numbers, as in last week's General Strike. But they go through the motions - of demonstrating, of rioting even.
"It's just for show on both sides, the cops and the anarchists," I was told by my Greek fixer as we legged it through stampeding people and tear gas.
A year ago the buzzword was "anomie" - the fear of anomic breakdown, in which small groups and communities just give up on law and order and make their own.
There is not even much anomic activism anymore; the movement that defied road tolls and disrupted the sale of repossessed homes - which was large in the Spring - is tiny now.
If anything captures the buzzword of late 2012 in Greece it is the person who sprayed the slogan "Love or Nothing". It's less about anomie, more about depression.
What has depressed much of Greek society - from the liberal centre right to the liberal left - is the rapid rise of Golden Dawn.
In the two elections of May/June 2012 it scored between 6-7%. Nothing like a 1930-style breakthrough.
But it has begun to do DIY law enforcement against migrants with no intervention from the police. At street markets in Messolonghi and Rafina its uniformed activists checked the permits of migrant stallholders, demonstratively destroying those who did not have permits.
With electoral data showing - on one count - 45% police personnel voting for Golden Dawn, there is rising concern that support for the far right is beginning to skew the operational priorities of the police at local level.
When I challenged Golden Dawn's second in command, Ilias Panagiotaros, he claimed support within the police at "60% or more". And he gave a chilling explanation of how Golden Dawn's extra-judicial actions were affecting the rule of law. Referring to the market stall attacks he said:
"With one incident, which was on camera, the problem was solved - in every open market all over Greece illegal immigrants disappeared. There was some pushing and some fighting - nothing extraordinary, nothing special - only with one phone call saying Golden Dawn is going to pass by the police is going there meaning the brand name [of Golden Dawn] is very effective…"
Greece, in truth, has a massive and apparent problem with illegal migration. The centres of many cities are - or were until this summer - full of young, male migrants from Afghanistan, Somalia, Sudan and increasingly Syria.
Many Greeks do fear them, and they perceive them as a threat to social order and a traditional lifestyle - in a country that never had any colonies and therefore did not experience high ethnic diversity until recently.
The new policy - known as "Hospitable Zeus" is to round migrants up and put them in camps: police in plain clothes or uniforms visibly stopping every person of colour on the street, checking their papers, and if the papers are not in order processing them ultimately to a migrant detention camp.
Even as human rights groups protest this, and demand access to the camps, Golden Dawn has protested outside them on the grounds that conditions are too good there, and that deportations are not fast enough (about six thousand have been detained, with maybe three thousand deported). And even as the police round up the migrants, Golden Dawn's policy is to terrorise them off the streets, and mount a legal campaign against companies who employ them.
The Greek media, meanwhile, has taken its cue to reinforce the association of migrants with crime. For those seeking an alternative view there are only the newspapers of the far left: the main liberal newspaper - Eleftheropia, an equivalent to the Guardian - went bust and has closed.
Economically, the Greek coalition is getting ready to impose the latest and last round of austerity: 13.5bn euro a year cuts and tax rises, in order to release 31bn euro worth of bailout money.
The moment it puts this to parliament we can expect a big and unruly protest. After that the Coalition just has to hold on and hope that its own electoral support does not go the way the German centrist parties went after 1932.
Unfortunately for them, however, electoral support is slipping. While New Democracy has maintained its poll rating at 27% (compared to 29% in the election), Pasok - the former governing socialist party - is down to 5.5%, neck and neck with coalition partner Democratic Left. The combined poll rating of the pro-austerity parties is now 38%.
Golden Dawn polled 14% last week, while the left wing Syriza party is leading the polls at 30% (taking many votes from the Communists, who are now down to 5%).
However, these poll ratings are unlikely to be tested in an election anytime soon. The EU is working overtime to keep the current coalition together, and as Pasok's support dwindles to rock bottom, it has no incentive to risk an election now.
So for the majority of people who want the austerity to stop, and who do not want to be gassed, truncheoned, menaced or even to go on strike, there is only the "love or nothing" strategy.
Anecdotally the use of anti-depressants is rising. Penny's book tells numerous tales of former political activists simply stunned by drink and drugs.
Which brings us back to The Silver Lake.
The "love interest" in Kurt Weill's opera doesn't start until the second half, with the arrival of Fennimore, a young woman trapped in a castle with the two losers and a scheming, reactionary aristocrat who has duped them out of their money.
Once Fennimore appears, the music becomes mesmerised and lyrical; it focuses on the combined hopelessness of the two men and the girl.
And in the final sequence - a dream-like 15 minutes during which the men set out to cross the castle's lake, certain they will drown - there is a mixture of ecstasy and despair.
"You escape from the horror," Fennimore sings; "that may destroy all we know. Yet the germ of creation will struggle to grow."
"All this can be a beginning
"And though time turns our day back to night
"Yet the hours of dark will lead onwards
To the dawning of glorious light."
I have always struggled to understand this ending: why, in the last days of Weimar, did Kurt Weill not pen some anthem of defiance against Nazism rather than a work which, ultimately, expresses resignation?
On the streets of Athens there is already the answer. You can feel what it is like when the political system - and even the rule of law - becomes paralysed and atrophies.
The "hopeless inertia" begins to grip even the middle classes, as the evidence of organised racist violence encroaches into their lives.
Faced with an economic situation dictated by the European Central Bank and the International Monetary Fund, and a street atmosphere resembling
Isherwood's Berlin, the natural human urge is not fight but flight.
Flight away from danger - flight into the cocoon of drugs, relationships, alternative lifestyles, one's iPod.
After the first-night disruption of The Silver Lake in Leipzig this is how its director, Douglas Sirk, described the scene at the theatre:
"The sturmabteilung filled a fairly large part of the theatre and there was a vast crowd of Nazi Party people outside with banners and god knows what, yelling and all the rest of it. But the majority of the public loved the play… And so I thought at first, well, things are going to be tough but perhaps it isn't impossible to overcome…[But] no play, no song, could stop this gruesome trend towards inhumanity." (quoted in Kurt Weill On Stage, by Foster Hirsch)
And this is how the director of Corpus Christi, Laertis Vasiliou, whose play was once again disrupted by far right demonstrators in Athens on Thursday night, described it in a message to me just now:
"We went ahead with the performance, which started with two hours of delay because of the fight outside the theatre between the police against the Christian fundamentalists and the Nazis. It was like hell. The noise from outside was clear inside the theatre during the performance. People were beaten up by Nazis and Christian fanatics."
The differences with the final days Weimar, then, are clear. Under international pressure, the Greek state is still capable of upholding the rule of law; centrist parties, though atrophied, still hold the allegiance of more than one third of voters; there has been no decisive electoral breakthrough by the far right.
Crucially, no major business or media groups, and no significant portion of the elite, have swung behind the far right as happened in Germany.
But this flight to inertia, depression, to personal life may also be more pronounced than in Weimar. Weimar Germany was after all a society of intense political engagement; of hierarchical politics, lifelong commitment to social movements, trade unions, military veterans' groups.
So while the crisis may be on a scale weaker than the one that collapsed democracy in Greece, the forces holding democracy together may also be weaker.
When I interviewed Golden Dawn MP, Ilias Panagiotaros, two weeks ago, he was clear as to the party's project: if Syriza wins the election, "we will win the one after that".
"Revolution will take place after two elections by giving first place to Golden Dawn; now we are third, and maybe we will get second place - so it's not a dream that in one, two or three years we will be the first political party."
The leaders of the international community, busy negotiating the last-ditch austerity package that is supposed to precede a strategic rescue of the country know what the stakes are.
If they fail, a whole generation of Greek young people will be left, like Weill's protagonists in The Silver Lake, with a choice between love or nothing.
Paul Mason Economics editor, Newsnight
