BBC.Greece.No More Fakelaki! Ρεπορτάζ για το "φακελάκι".

No more envelopes BBC 04:00 Tue, 01 Jan 2013

Greeks fight back against corruption

By Andrew Bomford BBC Radio 4's PM programme

Ordinary Greeks are finding ways of fighting back against endemic levels of corruption in their country, with a number of websites now allowing people to report cases of bribery.

Όχι άλλοι φάκελλοι BBC Tρ, 01 Ιαν. 2013

Οι Έλληνες στην αντεπίθεση κατά της διαφθοράς

Οι απλοί Έλληνες βρίσκουν τρόπους για καταπολεμήσουν τα ενδημικά επίπεδα διαφθοράς στη χώρα τους, με έναν αριθμό από ιστοσελίδες, που τώρα, επιτρέπει στους ανθρώπους να αναφέρουν περιπτώσεις δωροδοκίας.

Η πρώτη επαφή της Χριστίνας Τρεμόντι με το "φακελάκι" ήρθε όταν ο παππούς της χρειάστηκε επείγουσα θεραπεία σε δημόσιο νοσοκομείο στην Καλαμάτα, στην νότια Ελλάδα.
Η θεραπεία υποτίθεται ότι ήταν δωρεάν. Fakelaki είναι η ελληνική λέξη που σημαίνει «φακελάκι», αλλά έχει έρθει για να περιγράψει ένα ευρύ φάσμα δωροδοκίας. (όπως χαρακτηριστικά γράφει η Βρετανή ρεπόρτερ, It is pronounced "fakk-el-akee")

«Είναι  βετεράνος του πολέμου και είχε διαγνωστεί με καρκίνο του προστάτη,σε τελευταίο στάδιο», μας είπε.
"Ένα βράδυ είχε αδιάκοπη αιμορραγία και έπρεπε να βιαστούμε να τον πάμε στο νοσοκομείο και εκεί βρεθήκαμε αντιμέτωποι με απόλυτη αμέλεια Κανείς δεν μας έδινε σημασία -.. Ήταν πολύ ασεβείς και ουσιαστικά αγνοούσαν τον παππού μου."

«Κάποια στιγνή,πήραμε γραμμή ότι περίμεναν ένα δωράκι και έτσι, μέχρι να ανοίξει η μητέρα μου την τσάντα της και να τους δώσει ένα ποσό γύρω στα € 300, ο παππούς υποβληθηκε σε  χειρουργείο εντός μιας ώρας. "

Η εμπειρία αυτή, την τραυμάτισε σε τέτοιο βαθμό ώστε, ακόμη και όταν σπούδαζε στο πανεπιστήμιο στις ΗΠΑ, ήταν αποφασισμένη να ανακαλύψει το πόσο διαδεδομένη ήταν αυτή η πρακτική στην Ελλάδα.

Εμπνευσμένη από παρόμοιες ιστοσελίδες στην Ινδία και την Κένυα, η Χριστίνα έφτιαξε το edosafakelaki (που σημαίνει «’εκανα μια δωροδοκία"), η οποία επιτρέπει στους ανθρώπους να αναφέρουν ανώνυμα  περιπτώσεις δωροδοκίας  ή ακόμη και περιπτώσεις όπου δωροδοκίες απορρίφθηκαν.

"Στην αρχή, οι άνθρωποι ήταν έκπληκτοι βλέποντας ιστορίες που είχαν ακούσει στο παρελθόν μόνο σε τραπέζι ή με φίλους», λέει. "Αλλά τώρα πραγματικά πιστεύω ότι υπάρχει μια πανελλήνια στάση ευθύνης των πολιτών, η οποία αυξάνεται."

Σε λίγο περισσότερο από ένα μήνα, 1.000 διαφορετικές περιπτώσεις δωροδοκίας εμφανίστηκαν στην ιστοσελίδα, ωθούμενες και από συνομιλίες που έγιναν σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης.

«Οι άνθρωποι είναι απογοητευμένοι, είναι θυμωμένοι, αισθάνονται εξαπατημένοι, αισθάνονται κακοποιημένοι. Αισθάνονται ότι έχουν απειληθεί από ένα σύστημα που τους έχει καταστήσει ανίσχυρους μπροστά του."

Ο θυμός έχει υποκινηθεί και από τη σοβαρότητα της οικονομικής κρίσης και τις επιπτώσεις που εχει στις ζωές των ανθρώπων. Πάνω από το ένα τέταρτο των Ελλήνων είναι άνεργοι. Πολλοί δεν μπορούν πλέον να αντέξουν οικονομικά, τις σχετικά μικρής κλίμακας δωροδοκίες, που είχαν προηγουμένως αποδεχτεί ως τρόπο ζωής.

Οι ιστορίες τρόμου αφθονούν στην ιστοσελίδα - το 60% των αναρτήσεων αφορά τη διαφθορά στο δημόσιο σύστημα υγείας, το 15% τις δωροδοκίες για την απόκτηση άδειας οδήγησης και το 4% για την έκδοση των οικοδομικών αδειών. Οι συμμετοχές είναι επίσης κατανεμημένες ανά περιοχή στην Ελλάδα και συχνά κατονομάζονται μεμονωμένα ιδρύματα και έτσι υπάρχουν πολλές ενδείξεις για τις Αρχές να το παρακολουθήσουν, εφόσον αυτές το επιθυμούν.

Ένα άτομο έγραψε:

«Ο πατέρας μου είχε καρκίνο και έπρεπε να κάνει εγχείρηση στο πάγκρεας του. Ο χειρουργός ζήτησε εμμέσως τα χρήματα και πριν από την επέμβαση έβαλα € 500 πάνω στο γραφείο του. Από την έκφραση του μπορούσα να καταλάβω, ότι δεν ήταν αρκετά. Η μητέρα μου επέμενε να του δώσουμε περισσότερα. Α, υπήρχε και κάτι άλλο! Ο πατέρας μου παρατηρούσε όλα τα ακριβά σπίτια απέναντι από το νοσοκομείο και η νοσοκόμα του είπε ότι ήταν τα σπίτια των γιατρών ».« Ξέρεις πως τα αποκαλούν; "η νοσοκόμα είπε, "Χωριό της Μίζας" (Bribe Ville).

Η ανησυχία για τη διαφθορά έχει αυξηθεί καθώς η ελληνική οικονομία επιδεινώνεται. Τον περασμένο μήνα, η ετήσια διεθνής έρευνα της Διεθνούς Διαφάνειας, σχετικά με την δημόσια αντίληψη για την διαφθορά, διαπίστωσε ότι η κατάσταση στην Ελλάδα έχει επιδεινωθεί περαιτέρω. Η Ελλάδα έχει υποχωρήσει από την ογδοηκοστή στην ενενηκοστή τέταρτη θέση κατά το τελευταίο έτος, καθιστώντας την Ελλάδα την πιο διεφθαρμένη χώρα στην Ευρώπη, όσον αφορά τις αντιλήψεις των ανθρώπων.

Ένας από τους μεγαλύτερους τομείς που προκαλούν ανησυχία είναι η διαφθορά στο φορολογικό σύστημα. Η φοροδιαφυγή είναι γνωστό ότι είναι ενδημική στην Ελλάδα και είναι ένας από τους τομείς που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιέζει την κυβέρνηση να βελτιωθεί. Ένα από τα τελευταία σκάνδαλα ήταν σχετικά με την αποτυχία της Ελλάδας να διερευνήσει την λεγόμενη "Λίστα Lagarde", με τους ελβετικούς τραπεζικούς λογαριασμούς 2.000 Ελλήνων.

Ωστόσο, υπάρχουν σχετικά λίγες περιπτώσεις φοροδιαφυγής που αναφέρθηκαν στις ιστοσελίδες καταγγελίας, όπως η edosafakelaki. Μόνο το 3% των συμμετοχών εδώ αφορούν τον φόρο. Η ιδρυτής της ιστοσελίδας πιστεύει ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το να δωροδοκίσεις τον έφορο είναι μόνο πιθανό να συμβεί όταν κάποιος προσπαθεί να αποφύγει το φόρο, κάτι που καθιστά απίθανο να θέλει κάποιος να το πει σε αλλούς, ακόμα και ανώνυμα. Είναι ένα προφανές μειονέκτημα του κάθε συστήματος αυτο-αναφοράς.

Ο Διομήδης Σπινέλλης έγινε γνωστός στην Ελλάδα όταν παραιτήθηκε πέρυσι από  γενικός γραμματέας των πληροφοριακών συστημάτων στο ελληνικό υπουργείο Οικονομικών. Η δουλειά του ήταν να εκσυγχρονίσει τη συλλογή στοιχείων για το ξεπερασμένο φορολογικό σύστημα. Είπε ότι ήταν επιτυχής σε ανάκτηση ενός επιπλέον 700 εκατ. ευρώ σε φόρους, από την διασταύρωση στοιχείων από διαφορετικές βάσεις δεδομένων. Ωστόσο, παραιτήθηκε καθώς  απογοητεύθηκε από την απροθυμία της κυβέρνησης να μεταρρυθμίσει το σύστημα.

Μετά την παραίτησή του, μίλησε δημοσίως για διαφθορά επιθεωρητών φορολογικών υποθέσεων και πόσο δύσκολο ήταν εκ τούτου, να διοχετεύσει τους οφειλόμενους φόρους, στα κρατικά ταμεία.

Έχει επιστρέψει από τότε στην ακαδημαϊκή κοινότητα και είναι καθηγητής στην επιστήμη των υπολογιστών στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Και αυτός επίσης έχει δημιουργήσει μια ιστοσελίδα  αναφορά διαφθοράς.

«Είναι σημαντικό να μοιραστούμε εμπειρίες και να δημιουργήσουμε μια αντίληψη ότι αυτό δεν είναι κάτι αποδεκτό και αυτό είναι κάτι, το οποίο  θέλουμε να πολεμήσουμε," λέει.

"Το λυπηρό γεγονός είναι ότι η διαφθορά φαίνεται να στοχεύει στα πιο ευάλωτα μέλη της κοινωνίας, δηλαδη στους ανθρώπους που είναι λιγότερο ενημερωμένοι, οι οποίοι γνωρίζουν λιγότερα για την πρόσβασή τους στις δημόσιες υπηρεσίες, που έχουν λιγότερη εκπαίδευση, οι οποίοι δεν γνωρίζουν το φορολογικό κώδικα. Αυτοί εκβιάζονται από τους ανθρώπους που υποτίθεται ότι πρέπει να τους υπηρετούν και αυτό είναι πολύ λυπηρό. "

Ωστόσο, ο ίδιος είναι αισιόδοξος για το τι αλλαγές στην κουλτούρα, μπορούν να πετύχουν οι ιστοσελίδες καταγγελίας της διαφθοράς. Πιστεύει ότι ο μόνος τρόπος για ριζική αλλαγή μπορεί να γίνει μέσω της πλήρους μεταρρύθμισης του συστήματος είσπραξης των φόρων και των δημοσίων υπηρεσιών.

"Απλώς αναφορά περιστατικών, δεν είναι αρκετό», είπε. "Έχουμε αποδείξεις, για παράδειγμα, ότι οι λογιστές είναι συνένοχοι στις περισσότερες αυτών των υποθέσεων και ότι είναι πολύ απρόθυμοι να τους αναφέρουν, επειδή δεν θέλουν να σπιλώσουν τη σχέση τους με διεφθαρμένους ελεγκτές φόρου."

Το BBC έδειξε σε δύο υπαλλήλους από την ένωση που αντιπροσωπεύει τους εφοριακούς, μερικά από τα σημεία που αφορούν την φοροδιαφυγή στην ιστοσελίδα edosafakelaki.
«Όλοι αυτοί οι άνθρωποι», λέει η Βάλλια Χριστακοπούλου,  δείχνοντας την ιστοσελίδα, "γιατί να δώσουν αυτά τα χρήματα; Γιατί δεν πήγαν στην αστυνομία; Ίσως να ήθελαν να συγκαλύψουν κάτι."

Ερωτηθήσα αν ήταν αλήθεια ότι πολλοί φορολογικοί ελεγκτές δέχθηκαν τις δωροδοκίες για να καλύψουν την φοροδιαφυγή, παραδέχθηκε ότι συνέβη, αλλά είπε ότι ήταν μόνο σε μια μικρή μειοψηφία των περιπτώσεων.

Η Χριστίνα Τρεμόντι, η οποία ίδρυσε το edosafakelaki, πιστεύει ότι ένας δημοφιλές βήμα λόγου, κατά της δωροδοκίας μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά στην Ελλάδα, στην παρούσα κατάσταση της.

"Η εξάλειψη της διαφθοράς θα επιτρέψει την κοινωνική και οικονομική ανάκαμψη. Δεν μπορώ να το τονίσω αυτό αρκέτα. Μπορούμε να κάνουμε τη χώρα μας πιο γόνιμη για ανάπτυξη, ξεριζώνοντας τα ζιζάνια που την εμποδίζουν -... Και η διαφθορά είναι ένα ζιζάνιο"

Είναι το απλούστερο μέτρο λιτότητας που μπορούν να εφαρμοστούν από τους ανθρώπους, λέει.

"Οι Έλληνες είναι έτοιμοι για αλλαγή και αισθάνονται ότι δεν μπορούν πλέον να περιμένουν να ηγηθούν της αλλαγής, μόνο οι εκλεγμένοι τους άρχοντες.

"Οι Έλληνες έχουν συνειδητοποιήσει ότι για να αναζωογονήσουν τον εαυτό τους, ως κοινωνία θα πρέπει να αξιοποιήσουν το πιο ισχυρό και ανεξερεύνητο περιουσιακό τους στοιχείου, το οποίο στην προκειμένη περίπτωση είναι οι ίδιοι.

No more envelopes

http://www.bbc.co.uk/news/magazine-20874650

Kristina Tremonti's first brush with "fakelaki" came when her grandfather needed urgent treatment at a public hospital in Kalamata, southern Greece.

Treatment is supposed to be free. Fakelaki is the Greek term which means "little envelope", but has come to describe a wide range of bribery. It is pronounced "fakk-el-akee".

"He's actually a war veteran and he was diagnosed with terminal prostate cancer," she said.

"One night he had incessant bleeding and we had to rush him to hospital. We were faced with absolute negligence. Nobody gave us the time of day - they were very disrespectful and basically ignored my grandfather."

"We sort of picked up the cue that they were expecting a bribe, so as soon as my mother reached into her purse and gave them the amount - which I believe now was 300 euros (£240; $395) - he was submitted to the operating room within an hour."

The experience traumatised her to such an extent that, even though she was studying at university in the US, she became determined to discover how widespread the practice was in Greece.

Inspired by similar websites in India and Kenya, Kristina set up edosafakelaki (meaning "I paid a bribe") which allows people to report anonymously on cases of bribe-giving or taking, or indeed cases where bribes were refused.

"In the beginning, people were surprised to see the stories they were previously only hearing at dinner tables or with friends," she says. "But now I really believe there is a pan-Hellenic attitude of civic duty growing."

In a little over a month, 1,000 different reports of bribery appeared on the site, spurred on by chatter on social media sites.

"People are frustrated, they're angry, they feel cheated, they feel abused. They feel they have been threatened by a system that has rendered them powerless in front of it."

Anger has been spurred on by the severity of the financial crisis and the impact it has had on people's lives. Over a quarter of Greeks are unemployed. Many can no longer afford the relatively small-scale bribes which were previously accepted as a way of life.

Horror stories abound on the website - 60% of the entries relate to corruption in the public health system, 15% to bribes paid to obtain driving licences, and 4% to the issuing of building permits. Entries are also broken down by region of Greece, and often individual institutions are named, so there are many clues for authorities to follow if they wish.

One person wrote:

"My father had cancer and had to have an operation on his pancreas. The surgeon asked indirectly for money, and before surgery I put 500 euros on his desk. From his expression I could see it wasn't enough. My mother insisted that we pay him more. Oh, and there was something else too! My father noticed all the expensive houses across the road from the hospital, and the nurse told him they were the doctors' houses. "You know what we call them?" The nurse said, 'Bribe Ville'."

Concern about corruption has risen as the Greek economy worsens. Last month, Transparency International's annual international survey of public perception of corruption found that the situation in Greece has deteriorated further. Greece has slipped from 80th to 94th place in the last year, making it the most corrupt country in Europe in terms of people's perceptions.

One of the biggest areas of concern is over corruption in the tax system. Tax evasion is known to be endemic in Greece, and is one of the areas the European Commission is pressing the government to improve. One of the latest scandals was over the failure by Greece to investigate the so-called "Lagarde List" of 2,000 Greeks with Swiss bank accounts.

However, there are relatively few cases of tax evasion reported on whistleblowing websites like edosafakelaki. Only 3% of entries here relate to tax. The website's founder believes this is because bribing a tax inspector is only likely to happen when someone is trying to evade tax, making them unlikely to want to tell people about it, even anonymously. It is an obvious drawback of any self-reporting system.

Diomidis Spinellis became well known in Greece when he resigned last year as general secretary of information systems at the Greek ministry of finance. His job was to modernise data collection for the outdated tax system. He said he was successful at recovering an extra 700m euros in taxes by cross-checking evidence from different databases. However, he resigned in frustration at the government's unwillingness to reform the system.

After stepping down, he spoke publicly about corrupt tax inspectors and how difficult it was to therefore channel tax owed into the state coffers.

He has since returned to academia, and is a professor in computer science at the Athens University of Economics and Business. He too has established a website for reporting corruption.

"It's important to share the experiences and create a perception that this is not something acceptable and it is something we want to fight," he says.

"The sad fact is that corruption seems to be targeting the most vulnerable members of society, so people who are less informed, who know less about their access to public services, who have less education, who don't know the tax code. They get blackmailed by the people who are supposed to serve them and this is very sad."

However, he is sanguine about what cultural changes corruption reporting websites can achieve. He believes the only way fundamental change can happen is by complete reform of tax collection and public services.

"Just reporting incidents is not enough," he said. "We have evidence, for instance, that accountants are complicit in running most of these schemes and they're very reluctant to report them because they don't want to tarnish their relationship with corrupt tax auditors."

The BBC showed two officials from the union which represents tax inspectors some of the entries relating to tax evasion on the edosafakelaki website.

"All these people," says Vallia Christakopoulo, gesturing at the website. "Why did they give this money? Why didn't they go to the police? Maybe they wanted to cover up something."

Asked if it was true that many tax inspectors accepted bribes to cover up tax evasion, she admitted that it happened, but said it was only in a small minority of cases.

Kristina Tremonti, who established edosafakelaki, believes that a popular groundswell of opinion against bribery can make a big difference to Greece in its present predicament.

"Rooting out corruption will allow for social and economic recovery. I cannot stress this enough. We can make our country more fertile for growth by taking out the weeds which hinder it - and corruption is a weed."

It's the simplest austerity measure that can be implemented by the people, she says.

"Greek people are ready for change, and they feel they can no longer expect a lead for change only from their elected officials.

"The Greek people have realised that in order to revive themselves as a society they have to tap into their most powerful and unexplored asset which in this case is themselves."