HUFFINGTON POST.Θάνατος στους δρόμους της Αθήνας. Δημοσιογραφική έρευνα 2 ετών.

7 January 2013

Rising Death in the Streets of Athens: The Human Toll of the Greek Tragedy

By Fragkiska Megaloudi, Writer and researcher

Θάνατος στους δρόμους της Αθήνας: Η ανθρώπινη εκατόμβη της ελληνικής τραγωδίας.

Το ρεπορτάζ αυτό έγινε από την Φραγκίσκα Μεγαλούδη σε συνεργασία με τον φωτορεπόρτερ Δημήτριο Μπούρα και είναι το προϊόν διεξοδικής δουλειάς στους δρόμους της Αθήνας, κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών.

Είναι ένα κρύο απόγευμα του χειμώνα και η Μαρία διορθώνει το μακιγιάζ της μπροστά από μια λαμπερή βιτρίνα, στο κέντρο της Αθήνας. Η Μαρία, μια περιστασιακή εργάτρια του σεξ, είναι 27 ετών, αλλά η χρήση ναρκωτικών και η ζωή στους δρόμους την έχουν κάνει να φαίνεται μεγαλύτερη.

Τα δύο μπροστινά δόντια της λείπουν και το δέρμα της έχει πάθει σοβαρές ζημιές από το «Sisa», ένα επικίνδυνο μείγμα που έχει εισβάλει στην ελληνική αγορά ναρκωτικών κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών. Κοστίζει μόλις δύο έως τρία ευρώ η δόση και το νέο φάρμακο έχει αποδειχθεί μια δημοφιλής εναλλακτική λύση στην ηρωίνη.

Η δεινή οικονομική κατάσταση έχει σπρώξει τους περισσότερους χρήστες ναρκωτικών στην πορνεία και οι τοξικομανείς είναι πιο πρόθυμοι να αναλάβουν κινδύνους με τους άνδρες οι οποίοι πληρώνουν περισσότερα για σεξ χωρίς προφυλάξεις. Οι πελάτες της Μαρίας είναι  Έλληνες μεσήλικες  και παντρεμένοι, οι οποίοι αγοράζουν σεξ από τους χρήστες ναρκωτικών για 10 με 15 ευρώ.

«Αγοράζουν συνήθως σεξ το πρωί και δεν χρησιμοποιούν προφυλακτικά», λέει η Μαρία, που πρόσφατα ανακάλυψε ότι είναι θετική στον ιό HIV. "Αρνούμαι σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη, αλλά οι άνδρες γίνονται πιεστικοί και είναι δύσκολο να πω όχι», προσθέτει.

Καθώς η Ελλάδα μπαίνει τρίτο έτος της οικονομικής κρίσης, η οικονομική δυσπραγία και η απελπισία έχουν ξεφτίσει τον κοινωνικό ιστό της χώρας. Σε μια χώρα 11 εκατομμυρίων, σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι είναι άνεργοι, ενώ όσοι εξακολουθούν να εργάζονται έχουν δει τους μισθούς τους να μειώνονται περισσότερο από 30%, από το 2009.

Στο πλαίσιο των αυστηρών μέτρων λιτότητας που καθορίζονται από τους ξένους πιστωτές, η Ελλάδα αναγκάζεται να κρατήσει τις δημόσιες δαπάνες για την υγεία κάτω από το 6% του ΑΕΠ της, το οποίο ήταν αξίας 298,73 δισεκατομμύρια δολαρίων το 2011. Ωστόσο, ο μέσος όρος για τις χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) είναι 9%.

Ενώ η ελληνική κυβέρνηση είναι απρόθυμη να περάσει μεταρρυθμίσεις που θα έπληταν τις οικογένειές των ολιγαρχών της χώρας, οι οποίοι ελέγχουν τον χρηματοπιστωτικό τομέα, ταυτόχρονα ήταν γρήγορη στο να μειώσει τα κοινωνικά προγράμματα και την Πρόνοια κατά 40%, να εισάγει εισιτηριο στους ασθενείς για όλες τις επισκέψεις στα εξωτερικά ιατρεία και να μειώσει τους μισθούς του νοσοκομειακου προσωπικού.

Ως αποτέλεσμα, η χώρα γνώρισε μια ανησυχητική αύξηση στην ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών, στην πορνεία και στις μολύνσεις από τον HIV.

"Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει δραματικά τις ζωές όλων των Ελλήνων, αλλά οι άνθρωποι που κάνουν χρήση ναρκωτικών είναι αυτοί που πλήττονται περισσότερο», λέει ο Χαράλαμπος Πουλόπουλος, διευθυντής του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ).

«Να θεραπεύσεις την εξάρτηση και να κρατήσεις τους ανθρώπους σε μια θεραπευτική κοινότητα κοστίζει έξι φορές λιγότερο από τον τοκετό. Ωστόσο, η κυβέρνηση έχει περικόψει τις κοινωνικές δαπάνες, χωρίς να λάβει υπόψη το ανθρωπιστικό και κοινωνικό κόστος. Αυτό δημιουργεί μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση", προσθέτει.
Το ΚΕΘΕΑ μόνο, έχει δει τον προϋπολογισμό του περικόπτεται κατά σχεδόν 8 εκατομμύρια – 24 εκατ.ευρώ το 2009, σε  16 εκατ. ευρώ  και το προσωπικό του μειώθηκε κατά 15%.

«Υπάρχει μια αίσθηση απόγνωσης στους χρήστες ναρκωτικών. Καθώς όλα τα δίχτυα ασφαλείας διαλύονται, οι χρήστες έχουν χάσει το κίνητρό να αλλάξουν τη ζωή τους. Και αυτό συμβάλλει επίσης στην αύξηση των μολύνσεων από τον HIV», εξήγησε ο Πουλόπουλος.
Σύμφωνα με τα στοιχεία από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), υπάρχουν κατ 'εκτίμηση 25.000 ναρκομανείς στην Ελλάδα με πάνω από 10.000 ΧΕΝ (Χρήστες Ενδοφλέβιων Ουσιών) κυρίως στην Αθήνα. Ωστόσο, πολλοί εξακολουθούν να πιστεύουν ότι είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.

Ανοιχτά γίνεται χρήση ναρκωτικών στην Αθήνα

Σε έναν από τους πιο πολυσύχναστους δρόμους της ελληνικής πρωτεύουσας, ο Νίκος, 35 ετών, κάθεται επάνω σε μια βρώμικη κουβέρτα. Δίπλα του, ο 40αρης Γιάννης ετοιμάζει ένα μείγμα φθηνής ηρωίνης και ηρεμιστικών, γνωστό στους δρόμους ως «ταϊλανδέζικο» το οποία κοστίζει μεταξύ πέντε και επτά ευρώ ανα δόση. Με τρεμάμενα χέρια ο Γιάννης ‘χτυπάει’ το  «ταϊλανδέζικο» στο εσωτερικό του αντιβραχίου. Οικογένειες με παιδιά, νεαρά ζευγάρια και μετανάστες περνούν, αλλά κανείς δεν νοιάζεται για το τι βλέπουν.

«Εγώ πρέπει είτε να αγοράσετω βελόνες απ τους δρόμους ή να μοιραστώ μια και μετά να την ξεπλύνω με νερό», λέει ο Νίκος. "Τα φαρμακεία συνήθιζαν να μας παρέχουν βελόνες, για μια μικρή αμοιβή ή δωρεάν, αλλά αυτό έχει αλλάξει τα τελευταία 2-3 χρόνια."
"Πέντε έως τέσσερα χρόνια πριν, ήταν πιο εύκολο να πάρεις βελόνες. Τώρα έχει δυσκολέψει», λέει ο Δημήτρης , 50 ετών, εξαρτημένος από την ηρωίνη. "Έχω κερδίσει την δόση μου καθώς πουλάω σύριγγες για ένα ευρώ. Μερικές φορές τις πουλάω για 30 - 40 λεπτά, μερικές φορές για 10."

Βελόνες και σύριγγες διανέμονται στην Αθήνα, κυρίως μέσω εργαζομένων εκτός δομών, που παρέχουν ένα «κιτ», που περιέχει βελόνες σύριγγες και άλλο εξοπλισμό προετοιμασίας ναρκωτικών, μαζί με προφυλακτικά για τους χρήστες, δωρεάν. Το 2011, υπήρχαν περίπου 120.000 σύριγγες που διανέμήθηκαν, σύμφωνα με τα στοιχεία του ECDC. Αυτό είναι περίπου 15 σύριγγες ανά χρήστη ανά έτος και εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλότερο από τον  μέσο όρο, που είναι 200 σύριγγες ανά χρήστη, όπως συνιστάται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως ένα μέτρο για να περιοριστεί η επιδημία του HIV.

"Η κατάσταση είναι ανησυχητική, δεδομένου ότι έχουμε περάσει από τις 4 έως 5 μολύνσεις από τον HIV μεταξύ των ΧΕΝ ανά έτος, σε περισσότερες από 500 ανα έτος, σε λιγότερο από δύο χρόνια", προειδοποιεί η Μαριανέλα Κλόκα, διευθυντρια της ΜΚΟ  Positive Voice, με έδρα την Αθήνα, που εργάζεται κατά της εξάπλωσης του HIV, προσθέτοντας ότι η Ελλάδα δεν είχε αφαρμόσει ποτέ πολιτικές περιορισμού του προβλήματος.

"Οι περικοπές του προϋπολογισμού έχουν επιδεινώσει ενα ήδη υπάρχον πρόβλημα. Τα προγράμματα ανταλλαγής βελόνων ποτέ δεν ήταν επαρκή και υπήρχε παντελής έλλειψη συντονισμού μεταξύ των διαφόρων οργανισμών που ασχολούνται με την μείωση του φαινομένου. Τώρα που η οικονομική κρίση έχει αλλάξει το πρότυπο της χρήσης ναρκωτικών και οι ΧΕΝ κάνουν ενέσεις με φθηνότερα ναρκωτικά, αρκετές φορές την ημέρα, η ανάγκη για μεγαλύτερη κάλυψη από βελόνες είναι επείγουσα», προσθέτει.

Εμπόριο ναρκωτικών με ατιμωρησία

Η οικονομική κρίση έχει αλλάξει το είδος των ναρκωτικών που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά η οποία έχει προσαρμοστεί γρήγορα στη μεταβαλλόμενη οικονομική πραγματικότητα. Το «Ταϊλανδέζικο» και η κοκαΐνη έγιναν τα κύρια ναρκωτικά και αποτελούν αντικείμενο διακίνησης, ενώ η «Sisa» που παράγεται τοπικά, διακινείται σε συγκεκριμένες περιοχές του κέντρου της πόλης.

Μια δόση πωλείται σε σχήμα μικρής μπάλας και ζυγίζει όχι περισσότερο από 0,01 του γραμμαρίου αναγκάζοντας τους χρήστες να αγοράσουν 8-10 φορές την ημέρα για να κρατηθούν απο τον εθισμό τους. Ως αποτέλεσμα, το κέρδος για τους εμπόρους παραμένει σε υψηλά επίπεδα, παρά την χαμηλή τιμή της δόσης, καθώς κάθε μια κοστίζει επτά με πέντε ευρώ, ανάλογα με το είδος του ναρκωτικού.

Το εμπόριο ναρκωτικών στο κέντρο της Αθήνας είναι καλά δομημένο και λαμβάνει χώρα γύρω από το ιστορικό κέντρο της πόλης και τις γύρω γειτονιές. Οι τομείς χωρίζονται σε «ζώνες ναρκωτικών» που ανήκουν σε διαφορετικές εγκληματικές ομάδες, η κάθεμια με συγκεκριμένο είδος εμπορίας ναρκωτικών.

Οι παράνομοι μετανάστες, κυρίως από την υποσαχάρια και την βόρεια Αφρική«προσλαμβάνονται» από την τοπική μαφία και ωθούνται στην παράνομη αγορά ναρκωτικών, συχνά ως έναν τρόπο για να εξοφλήσουν την αμοιβή της διακίνησης τους.

Τέτοια είναι η περίπτωση του Raymon , 35 ετών, από τη Σομαλία, που εισήλθε παράνομα στην Ελλάδα μετά από 40 ημέρες επικίνδυνο ταξίδι για να φτάσει σε μια χώρα της ΕΕ . Μετά την άφιξή του κατά μήκος των τουρκικών ακτών, του ζητήθηκε να πηδήξει απο μια πλαστική βάρκα, μαζί με άλλους δέκα άνδρες.

"Φτάσαμε σε μια βραχώδη ακτή και ο οδηγός (της λέμβου) μας άφησε εκεί Ρωτήσαμε έναν άνθρωπο που ήμασταν« Αυτή είναι η Ελλάδα "Ήμασταν ευχαριστημένοι... Ήμασταν στην Ευρώπη".

Αφού  πέρασε δύο ημέρες στο νησί της Λέσβου, ο Raymon πήγε στο λιμάνι του Πειραιά. Είχε προσελήφθει αμέσως να πουλάει ηρωίνη στην πλατεία Βικτωρίας, ένα κεντρικό σημείο στο κέντρο της Αθήνας, ως ένας τρόπος για να εξοφλήσει την αμοιβή του λαθρεμπορίου. Ο Raymon σήμερα είναι άστεγος και εξαρτημένος ο ίδιος από την ηρωίνη. Αυτός δεν δουλεύει πλέον για το κύκλωμα και ζητιανεύει στους δρόμους για να επιβιώσει.

Ισχυρίζεται ότι το παράνομο εμπόριο ναρκωτικών προστατεύεται από διεφθαρμένους αξιωματούχους της αστυνομίας, οι οποίοι πληροφορούν την τοπική μαφία για τις επιδρομές της αστυνομίας και βεβαιώνονται ότι οι συλληφθέντες θα απελευθερωθούν.

"Το εμπόριο ναρκωτικών χωρίζεται σε διαφορετικές ζώνες με κάθε ένα να έχει την δική του αστυνομική προστασία. Στην περιοχή μου, ένας υπαστυνόμος γνωστός ως « Πατέρας », ήταν το σημείο επαφής μας. Αυτός μας διασφάλιζε ότι η αστυνομία δεν θα μας ενοχλήσει»

Ο Raymon ισχυρίζεται ότι ο «Πατέρας», του έδωσε τον προσωπικό αριθμό ενός αστυνομικού στο τοπικό αστυνομικό τμήμα στο κέντρο της Αθήνας, τον οποίο θα μπορούσε να καλέσει σε περίπτωση σύλληψης. "Σε λιγότερο από 20 λεπτά ήμουν πάλι στους δρόμους», λέει. Όταν ζητήσαμε από την Ελληνική Αστυνομία, να σχολιάσει τους ισχυρισμούς ότι αστυνομικοί εμπλέκονται σε εγκλήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά, αρνήθηκε να απαντήσει.

Οι περιπτώσεις διαφθοράς δεν είναι σπάνιες στις ελληνικές αστυνομικές δυνάμεις. Τον Νοέμβριο, ένα εγκληματικό δίκτυο από 67 άτομα που εμπλέκονταν σε διακίνηση ναρκωτικών και όπλων στο νησί της Κρήτης εξαρθρώθηκε από τις ελληνικές αρχές. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν τρεις αστυνομικοί, δύο από αυτούς ήταν υπαστυνόμοι που ενεργούσαν ως πληροφοριοδότες για το κύκλωμα. Στις αρχές Δεκεμβρίου, οι ελληνικές αρχές συνέλαβαν επτά αστυνομικούς που φέρονται ως μέρος ενός εγκληματικού κυκλώματος εμπορίου ναρκωτικών στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Υπάρχει μια αίσθηση εγκατάλειψης, όταν περπατάς στο κέντρο της Αθήνας σήμερα. Ανοιχτή χρήση ναρκωτικών, με θεα το κοινοβούλιο της χώρας, μια ανησυχητική αύξηση των μολύνσεων από τον HIV και η συνολική κατάρρευση του συστήματος υγείας και όλων των διχτύων ασφαλείας, είναι σημάδια μιας κοινωνίας που οι προτεραιότητές της δεν βρίσκονται σε ισορροπία.

Εν τω μεταξύ, κάτω στους δρόμους, υπάρχει η αίσθηση ότι η Ελλάδα καταρρέει, ως σύγχρονο κράτος.

Τα ονόματα στο ρεπορτάζ έχουν αλλάξει.

 http://www.huffingtonpost.co.uk/fragkiska-megaloudi/rising-death-in-the-streets-of-athens_b_2411003.html

This report was made in collaboration with photojournalist Dimitrios Bouras and is the result of extensive field work in the streets of Athens over the last two years.

It's a cold winter afternoon and Maria* is fixing her makeup in a glittered storefront window in downtown Athens. Maria, an occasional sex worker, is 27 years old, but drug use and life on the streets have left her looking older.

Her two front teeth are missing and her skin badly damaged by 'sisa', a dangerous mix of crystal meth and unidentified chemicals that has invaded the Greek drug market over the last two years. Costing just two to three euros per fix, the new drug has proven a popular alternative to heroin.
The dire economic situation has forced more drug users into prostitution and addicts are more willing to take risks with men who pay more for unprotected sex. Maria's clients are Greek married middle aged men who buy sex from drug users for 10 to 15 euros.

"They usually buy sex in the morning and they don't use condoms", says Maria, who recently discovered she was HIV positive. "I refuse unprotected sex, but men become pushy and it's hard to say no", she adds.

As Greece enters its third year of financial crisis, economic hardship and despair is fraying the country's social fabric. In a nation of 11 million, almost four million people are unemployed, while those still working have seen their salaries cut by more than 30% since 2009.

As part of its strict austerity measures set by foreign creditors, Greece is forced to keep public health expenditures below 6% of its gross domestic product which was worth $298.73 billion dollars in 2011. However, the average for the countries of the Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) is 9%.

While the Greek government has been reluctant to pass reforms that would hit the country's oligarch families who control the financial sector, it was fast to cut social programmes and welfare by 40%, introduce patient fees for all outpatient visits, and slash the salaries of hospital staff.
As a result, the country has witnessed an alarming surge in intravenous drug usage, prostitution and HIV infections.

Until 2010, HIV infections amongst injecting drug users (IDU) were 10 to 15 per year. In 2011, this number jumped to 256, while in the first half of 2012 an additional 314 cases were reported, the Stockholm-based European Center for Disease Prevention and Control (ECDC) reported. This represents a total increase of almost 1,500%.

"The economic crisis has affected dramatically the lives of all Greeks, but people who use drugs were the hardest hit", says Charalampos Poulopoulos, director of the Therapy Center for Dependent Individuals (KETHEA), one of Greece's largest networks of drug outreach and rehab facilities. "Treating the addiction and keep people in a therapeutic community costs six times less than confinement. However, the government has cut social spending without taking into account the humanitarian and social cost. This creates a very dangerous situation", he adds.

KETHEA alone, has seen its budget slashed by almost 8 million - from 24 to 16 million euros - since 2009 and its staff reduced by 15%.

"There is a feeling of despair among drug users. As all safety nets are tearing apart, users have lost their motivation to change their lives. And this also contributes to the rise of HIV infections", Poulopoulos explained.

According to data from the Hellenic Center for Disease Control and Prevention (KEELPNO), there is an estimated 25,000 drug addicts in Greece with more than 10,000 being IDUs, mostly in Athens. However, many still feel they are just the tip of the iceberg.

Open drug use in Athens

In one of the most frequented streets of the Greek capital, Nikos*, 35, lies in a dirty blanket. Besides him, 40-year-old Yannis* prepares a mix of cheap heroin and sedatives known in the streets as 'thai' costing between five and seven euros per fix. With trembling hands Yannis shoots up 'thai' in his inner forearm. Families with children, young couples and migrants pass by, but no one cares what they are seeing.

"I either have to buy needles on the streets or share one after rinsing it with water," says Nikos. "Pharmacies used to provide needles for a small fee or free of charge, but this has changed over the last two-three years."

"Five to four years ago, it was easier to get needles. Now it's getting tough," says Dimitris*, a 50 year old heroin addict. "I earn my fix by selling syringes for one euro. Sometimes I sell them for 30 to 40 cents, sometimes for ten."

Needles and syringes are distributed in Athens mainly through outreach workers who provide 'kits' containing needles, syringes, and other drug preparation equipment, along with condoms to users, free of charge. In 2011, there were about 120,000 syringes distributed according to ECDC data. This is approximately 15 syringes per user per year, still very low to an average of 200 syringes per user recommended by the World Health Organization as a measure to contain HIV epidemic.

"The situation is alarming as we have passed from four to five HIV infections among IDUs per year, to more than 500 in less than two years", warns Marianela Kloka, director of Positive Voice, an Athens-based NGO working against the spread of HIV, adding that Greece has never had harm reduction policies in place.

"Budget cuts have worsened an already existing problem. Needle exchange programmes have never been adequate and there was a total lack of coordination among the different organizations engaged in harm reduction. Now that the financial crisis has changed the pattern of drug use and IDUs inject cheaper drugs several times per day, the need of greater needle coverage is urgent", she adds.

Drug trade with impunity

The financial crisis has changed the type of drugs available in the Greek drug market that has adapted fast to the changing economic reality. 'Thai' and cocaine became the main drugs traded while locally produced crystal meth or 'sisa' is traded in specific areas of the city center.

A fix is sold in the shape of a tiny ball weighing no more than 0.01 of a gram forcing users to buy eight to ten shots per day to support their habit. As a result the profit for the dealers remains high, despite the low price of the fix, as each fix costs five to seven euro, depending on the kind of drug.

Drug trade in Athens downtown is well structured and is taking place around the historic centre and the surrounding neighborhoods. The areas are divided into 'drug zones' belonging to different criminal groups each one trading specific kind of drugs.

Undocumented immigrants mainly from sub-Saharan and north Africa are 'recruited' by local mafia and pushed into the illegal drug market, often as a way to pay off their trafficking fees.

Such is the case of Raymon*, 35, from Somalia, who entered Greece illegally after a 40 day perilous journey to reach the EU nation. After arriving along the Turkish coast, he was asked to jump in a rubber boat together with ten other men.

"We arrived on a rocky shore and the driver (of the boat) left us there. We asked a man where we were. 'This is Greece'. We were happy; we were in Europe".

After spending two days on the island of Lesvos, Raymon was brought by a fellow man in the port of Piraeus. He was immediately recruited to sell heroin in Victoria square, a central spot in downtown Athens, as a way to pay off his trafficking fees. Today Raymon is homeless and addicted to heroin himself. He no longer works for the network and has taken to begging on the streets to survive. He claims that the illegal drug trade is protected by corrupted police officials who inform local mafia on police raids and make sure that those arrested are released.

"Drug trade is divided in different zones with each one having its own police protection. In my area, a police lieutenant known as 'Father' was our focal point. He was making sure that police will not bother us", he says.

Raymon claims that 'Father' had provided him with the personal number of a police officer at the local police department in Athens downtown, whom he could call in case of arrest. "In less than 20 minute I was back in the streets", he says. Greek police, when asked to comment on the claims of police officers involved in drug related crimes, declined to answer.

Cases of corruption are not rare in Greek police forces. In November, a criminal network of 67 people involved in drug and arm trafficking on the island of Crete was dislocated by Greek authorities. Among those arrested were three police officers, two of them lieutenants that were acting as informants for the network. In early December, Greek authorities arrested seven more police officers that are allegedly part of a criminal drug trade network in mainland Greece.

There is a sense of abandon, when walking in downtown Athens today. Open drug use within a view of the nation's parliament, an alarming surge in HIV infections and a total collapse of the health system and all safety nets are signs of a society that its priorities are out of balance.

Meanwhile, down on the streets, there is a feeling that Greece is unraveling as a modern state.

*Names have changed to protect identities.